នៅបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនទូទាំងពិភពលោក និងបណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ាន បានប្រឈមជាមួយនិងជំងឺមួយប្រភេទ ដែលកំពុងរាតត្បាត គឺជំងឺដុំពកលើស្បែក សត្វគោ-ក្របី ដែលធ្វើឲ្យមានបញ្ហាប្រឈមបន្ថែមទៀតទៅលើវិស័យចិញ្ចឹមសត្វរបស់កសិករយើង។
ខាងក្រោមនេះ ជាពត៌មាន ពីជំងឺដុំពកស្បែកសត្វគោ-ក្របី ដែលបងប្អូនគួរស្វែងយល់៖
ការរាតត្បាត
- ឆ្នាំ២០២១ ប្រទេសតៃវ៉ាន់ និងមីយ៉ាន់មា
- ចាប់ពីថ្ងៃ ៥ ខែតុលា ឆ្លងរាតត្បាត នៅប្រទេសវៀតណាម លើ២០កន្លែងនៃភាគខាងជើង និងភាគកណ្តាល
- ថ្មីៗ របាយការណ៍ខែ ឧសភា ផ្ទុះនៅ ប្រទេសថៃ ១៧ ខេត្ត មាន៤ខេត្ត ជាប់ជាមួយព្រំដែនកម្ពុជាយើង
- ប្រទេសកម្ពុជាយើង ក៏កំពុងរងគ្រោះទៅនឹងការរាតត្បាត នៃជំងឺមួយនេះផង នៅតាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួន។
ប្រភពបង្កជំងឺ
- វាបង្កឡើងដោយវីរុសក្នុងគ្រួសារ Poxviridae ពួកCapri poxvirus ប្រភេទ Lumpy skin disease virus
- វាមាន DNA មានស្ថេរភាព ដែលស្រដៀងគ្នាទៅហ្នឹង មេរោគ SHEEPPOX និង GOATPOX
- សត្វដែលងាយរងគ្រោះ នៃជំងឺនេះ គឺសត្វគោ-ក្របី
ភាពធន់របស់មេរោគ
- មេរោគបញ្ឈប់សកម្មភាព នៅសីតុណ្ហភាព ៥៥°C ក្នុងរយៈពេល២ម៉ោង
- នៅសីតុណ្ហភាព ៦៥°C អាចរស់បានយៈពេល៣០នាទី
- នោក្នុងទឹករងៃ សីតុណ្ហភាព៤°C អាចរស់នៅបាន រយៈពេល៦ខែ
- មេរោគអាចរស់នៅ ក្នុងpH ពី ៦,៦ ទៅ ៨,៦ នៅសីតុណ្ហភាព ៣៧°C
- វាមិនធន់នឹងអាស៊ីត ឬបាសទេ ឆាប់ងាប់ ពេលត្រូវសាប៊ូ ឬសារធាតុសម្លាប់មេរោគ
ការចម្លងរបស់មេរោគ
- វាឆ្លងតាម មូសខាំ រុយខាំ តាមរបោម (ពពួកសត្វល្អិតដែលខាំ-ទិច)
- ឆ្លងពីសត្វឈឺទៅសត្វមិនឈឺ តាមរយៈការស៊ីចំណី/ផឹកទឹកជាមួយគ្នា
- ឆ្លងពីមេទៅកូនតាមទឹកដោះ
- ឆ្លងតាមការបង្កាត់ពូជ
- ឆ្លងតាមក្រម៉សត្វដែលឈឺ
- ឆ្លងតាមការដឹកជញ្ជូនសត្វជាមួយគ្នា
- ឆ្លងតាមការចាក់ថ្នាំដោយប្រើម្ជុលមួយមិនដូរ
មជ្ឍដ្ឋានរស់នៅរបស់មេរោគ
- មេរោគអាចរស់នៅ ក្នុងឈាម ទឹកមាត់ សំបោរ ទឹកភ្នែក ស្ពែម
- វាធន់និងបរិយាកាស ជាពិសេសក្រម៉ស្ងួត វារស់នៅក្នុងដុំពកស្បែករលួយបានជាង៣៣ថ្ងៃ ក្រម៉ស្ងួត៣៥ថ្ងៃ និងនៅក្នុងស្បែកស្ងួតយ៉ាងតិច១៨ថ្ងៃ
- ពេលមានដំបៅក្រម៉ មេរោគអាចមានវត្តមានក្នុងខ្លួនសត្វរយៈពេល២សប្តាហ៍
- មេរោគមានរយៈពេលសំងំ រហូតដល់ ២៨ថ្ងៃ អត្រាឈឺពី ៥-៤៥% អត្រាស្លាប់តិចជាង១០%
រោគសញ្ញា
- រោគសញ្ញា ក្តៅខ្លួនខ្លាំងពី ៤០-៤១°C
- ហើមកូនកណ្តុរនៅជើងនិងស្មារអាចឲ្យពិការ(ករីណធ្ងន់ធ្ងរ)
- អន់ចំណី បាត់បង់ការស៊ីចំណី
- បរិមាណទឹកដោះថយចុះ
- មានដុំពកលើស្បែករាងមូលទំហំ១-៥ស.ម(ជួនទន់ជួនរឹង)ចេញដំបូងនៅក្បាលនិងក
- ចំនួនដុំពកលើស្បែកប្រែប្រួលពីតិចទៅច្រើនតាមស្ថានភាពជំងីពីស្រាលទៅធ្ងន់
- ដុំពកអាចរលួយនិងដំបៅរហូតដល់ទៅ២-៣ខែ ហើយមានស្នាមរហូត
- បើដុំពកតូចអាចរលាយទៅវិញ
- ហៀរទឹករងៃចេញពីភ្នែកនិងច្រមុះ ហៀរទឹកមាត់ច្រើន
- មានដំបៅមាត់ ច្រមុះ និងបបូរមាត់ក្នុង/ក្រៅ
- មានពងដោរលើភ្លៅមុខនិងក្រោយ ហើមពិបាកដើរ
- កើតលើគោមេមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរ ជាពិសេសមេផើម អាចធ្វើឲ្យរលូតកូន
រោគវិនិច្ឆ័យ
- គេធ្វើការវិភាគរកអង់ទីករនៅក្នុងសេរ៉ូម
- ការវិភាគដោយ ធ្វើPCR
ការព្យាបាល
- ជំងឺនេះបង្កដោយវីរុស គ្មានថ្នាំព្យាបាលឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពទេ
- អាចព្យាបាលបំបាត់រោគសញ្ញា ដោយប្រើថ្នាំបញ្ចុះកម្តៅ ថ្នាំប្រឆាំងការលាក ថ្នាំផ្សះ និងថ្នាំបណ្តេញសត្វល្អិត
ការការពារ
- ដើម្បីការពារសត្វគោ-ក្របី ត្រូវចាក់វ៉ាក់សាំង វ៉ាក់សាំងមានប្រសិទ្ធភាពក្រោយចាក់ ៣សប្តាហ៍
- ត្រូវចាក់វ៉ាក់សាំងមុនពេលហ្វូងសត្វទាំងមូលឆ្លងជំងឺ
- ត្រូវទិញសត្វគោ-ក្របី ពីកន្លែងដែលមិនឆ្លងជំងឺ
- សត្វដែលនាំចូល ត្រូវដាក់នៅដាច់ដោយឡែក រយៈពេល ២៨ថ្ងៃ
- ប្រើប្រាស់ថ្នាំកម្ចាត់/បណ្តេញសត្វល្អិត មូស រុយ ដង្កែ របោម ឲ្យទៀងទាត់
- សម្អាតកន្លែងចិញ្ចឹមកុំឲ្យដក់ទឹក បោសសម្អាតលាមក សម្រាមជាប្រចាំ
ចំណាប់អារម្មណ៍
ជំងឺនេះវាមិនឆ្លងមកមនុស្សទេ វាបង្កការខាតបង់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ផលិតកម្មសត្វគោ-ក្របី ធ្វើខូចស្បែក បញ្ហាបង្កកំណើត ការរលូត ការថយទម្ងន់ ថយបរិមាណទឹកដោះ និងករណីធ្ងន់ធ្ងរងាប់តែម្តង។ ដូច្នេះអ្នកចិញ្ចឹមត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្ន និងការពារទុកជាមុន ដោយការចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការ។ ម្យ៉ាវិញទៀត បងប្អូនត្រូវអនុវត្តវិធានការជីវសុវត្ថិភាពនៅកន្លែងចិញ្ចឹមសត្វ ក៏ដូចជាកសិដ្ឋានឲ្យបានជាប់ជាប្រចាំ ក្នុងការចម្លងពីសត្វមួយទៅសត្វមួយ និងការពារការចម្លងពីខាងក្រៅចូលមក។
